Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Planu Strategicznego WPR 2023-2027. II Schemat Pomocy Technicznej – Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich +. Operacja opracowana przez Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie. Instytucja Zarządzająca Planem Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie zrealizował w dniach 25-27 marca 2025 r. wyjazd studyjny pn. „Rozpowszechnianie dobrych praktyk z zakresu chowu gęsi Białej Kołudzkiej – rodzicielskich i do tuczu”. Celem przedsięwzięcia była popularyzacja krajowej rasy gęsi w województwie śląskim oraz promowanie przetwórstwa polskiej gęsiny jako elementu dziedzictwa kulturowego. Główne działania projektowe odbyły się w Instytucie Zootechniki – PIB Zakładzie Doświadczalnym Kołuda Wielka oraz w Stacji Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach.
Wyjazd miał na celu wzmocnienie regionalnych tradycji kulturowych terenów wiejskich, które historycznie związane były ze Śląskiem i potrawami takimi jak: siewierska gęś pieczona, żołądki gęsie po siewiersku, wątróbki gęsie po siewiersku czy czernina. W tradycji ludowej wykorzystywano również smalec gęsi jako składnik potraw – dziś znajduje się on na ministerialnej liście produktów tradycyjnych jako smalec gęsi z Siewierza. Gęsi tłuszcz wykorzystywany był także w celach leczniczych jako naturalna maść rozgrzewająca. Chów i hodowla rodzimych ras drobiu wodnego stanowią istotny potencjał dla małych gospodarstw – produkcji przyzagrodowej, wspierając dywersyfikację ich działalności i dochodów.
GĘŚ – PTAK PRZYJAZNY ŚRODOWISKU I ROLNIKOM
Gęś jest gatunkiem silnie związanym z naturalnym środowiskiem oraz produkcją roślinną. Wyróżnia się znakomitym wykorzystaniem pasz gospodarskich o dużej zawartości włókna surowego. Pobiera duże ilości zielonek, pasz okopowych oraz doskonale wykorzystuje pastwiska. Gęś polska charakteryzuje się także wysoką zdrowotnością oraz łatwym przystosowaniem do warunków atmosferycznych w naszym kraju. Ponadto mięso gęsie, ze względu na swój skład chemiczny, stanowi w diecie człowieka produkt wysokowartościowy i prozdrowotny.
GRUPA DOCELOWA
Projekt był skierowany do mieszkańców obszarów wiejskich, zainteresowanych rozwojem gospodarstwa w kierunku drobiarskim – chcących zweryfikować dotychczasowe praktyki w swoich gospodarstwach, planujących dalszy rozwój, jak również ewaluację innowacji w produkcji drobiu wodnego. Wyjazd stanowił cenne źródło wiedzy teoretycznej i praktycznej dla doradców, hodowców i rolników. Uczestnicy mieli okazję nawiązać współpracę z naukowcami specjalizującymi się w chowie i hodowli drobiu wodnego, a także wymienić się doświadczeniami i spostrzeżeniami z innymi praktykami z branży.
EKSPERCKA WIEDZA Z KOŁUDY WIELKIEJ
Podczas pobytu w zakładach Instytutu Zootechniki, jedynych jednostkach zajmujących się ochroną i hodowlą zarodową drobiu wodnego ras rodzimych w Polsce, uczestnicy wyjazdu wysłuchali wykładów prowadzonych przez uznanych specjalistów:
- Dr inż. Kamilę Kłos – Dyrektor IZ PIB ZD Kołuda Wielka
- inż. Jakuba Badowskiego – Kierownika Zakładu Wylęgu Gęsi IZ PIB ZD Kołuda Wielka
- inż. Łukasza Głowackiego – Zastępcy Dyrektora Zakładu IZ PIB ZD Kołuda Wielka
- inż. Rafała Zwierzyńskiego – Kierownika Działu Produkcji Rolniczej w IZ PIB ZD Kołuda Wielka
- Dr inż. Lidii Lewko – IZ PIB Zakład Hodowli Drobiu SZGDW w Dworzyskach
- inż. Jakuba Kalisza – IZ PIB Zakład Hodowli Drobiu SZGDW w Dworzyskach
- Andrzeja Kloneckiego – Prezesa Fundacji Hodowców Polskiej Białej Gęsi.
GĘŚ BIAŁA KOŁUDZKA – DUMA POLSKIEJ ZOOTECHNIKI
Hodowla w Instytucie Zootechniki PIB Zakładzie Doświadczalnym Kołuda Wielka rozpoczęła się w roku 1962, kiedy sprowadzono gąsięta rasy białej włoskiej. Wieloletnia praca hodowlana, prowadzona zarówno w Instytucie, jak i w powstałej w 2010 roku Stacji Zasobów Genetycznych Drobiu Wodnego w Dworzyskach, działającej pod kierownictwem IZ PIB Kołuda Wielka, doprowadziła do wyhodowania nowej rasy – gęsi Białej Kołudzkiej. Rasa ta charakteryzuje się doskonałymi cechami użytkowymi. Jej hodowla, zarówno pod względem produkcji jaj wylęgowych, jak i jakości mięsa, stwarza szerokie możliwości osiągnięcia sukcesu hodowlanego i ekonomicznego.
Podczas prelekcji specjaliści przedstawili historię powstania rasy, proces technologii produkcji oraz walory gęsiny, poparte wieloletnimi badaniami prowadzonymi w Instytucie. Uczestnicy otrzymali szczegółowe materiały w formie instrukcji dotyczących utrzymania i wychowu stad rodzicielskich oraz wychowu gęsi rzeźnych. Po fascynującej części wykładowej nastąpiła sesja pytań i odpowiedzi, która przerodziła się w żywe, inspirujące dyskusje pomiędzy uczestnikami a prowadzącymi.
Zwieńczeniem dnia były warsztaty kulinarne zorganizowane przez Fundację Hodowców Polskiej Białej Gęsi. W trakcie zajęć praktycznych uczestnicy uczyli się, jak prawidłowo lepić pierogi z gęsiną, które są kulinarną wizytówką regionu wielkopolskiego, jak prawidłowo luzować tuszkę gęsią i jak przygotować aromatyczny farsz. Warsztaty zakończyły się degustacją potraw przygotowanych przez Fundację Hodowców Polskiej Białej Gęsi.
PROCEDURY UBOJU DROBIU WODNEGO W ZAKŁADACH DROBIARSKICH W KĘPNIE
W drodze do Kołudy Wielkiej uczestnicy odwiedzili Zakład Drobiarski DROP S.A. w Kępnie – przedsiębiorstwo z wieloletnią tradycją w przetwórstwie drobiu, prowadzącego również ubój drobiu wodnego. Grupa rolników została serdecznie przyjęta w sali konferencyjnej przez Dyrektor Zakładu Renatę Michalczyk oraz Agnieszkę Gudrę – Pełnomocnika ds. Systemów Zarządzania Jakością. Podczas spotkania omówiono specjalizację zakładu oraz technologie stosowane w procesie uboju gęsi i kaczek.
EUROPEJSKIE INNOWACJE W BUDOWNICTWIE INWENTARSKIM
Kolejnym punktem programu była wizyta w zakładzie firmy Quramo, zlokalizowanym w Nowej Wsi Książęcej, zajmującym się w produkcją i dystrybucją kurników mobilnych.
Właściciel zakładu Leszek Sawicki, wraz z przedstawicielem firmy Przemysławem Seteckim i zespołem współpracowników, zaprezentowali uczestnikom wjazdu innowacyjne rozwiązania w zakresie chowu i hodowli drobiu, koncentrując się na technologii produkcji oraz zastosowaniach mobilnych kurników.
Prezentowany przez Quramo system chowu drobiu, powszechnie stosowany w Wielkiej Brytanii, umożliwia wypas zwierząt na terenach zielonych w sposób kontrolowany poprzez tworzenie kwater (wypas kwaterowy). System ten umożliwia nadzór i regulację ilości odchodów zwierzęcych, jakie mogą przedostać się do środowiska.
Mobilne kurniki znajdują zastosowanie w małych gospodarstwach rolnych, gdzie ich elastyczność i funkcjonalność sprawdzają się doskonale. Dzięki możliwości przemieszczania, znajdują również zastosowanie w gospodarstwach ekologicznych, które kładą szczególny nacisk na naturalne żywienie zwierząt i wysoką jakość produktów pochodzenia zwierzęcego.
OSIĄGNIĘTE CELE WYJAZDU STUDYJNEGO
Podczas wyjazdu studyjnego do Kołudy Wielkiej uczestnicy mieli okazję zapoznać się z pełnym procesem produkcji drobiu wodnego – od momentu produkcji jaj i wylęgu, przez odchów młodych ptaków, aż po uzyskanie osobników o wysokiej wartości rzeźnej. Szczególną uwagę poświęcono metodom uboju, zgodnym z obowiązującymi przepisami krajowymi oraz unijnymi, które pozwalają zachować najwyższą jakość tuszek.
Omówione zostały również nowe technologie obiektów inwentarskich przyjazne środowisku oraz inspiracje dla efektywniejszego zagospodarowania terenów rolniczych, które nie są wykorzystywane do intensywnej produkcji. Chów gęsi Białej Kołudzkiej stwarza szerokie możliwości prowadzenia dochodowej działalności, szczególnie dla kobiet z terenów wiejskich. Dzięki niemu mogą one rozwijać i wzbogacać swoje gospodarstwa o ekologiczne produkty spożywcze, oferując lokalnej społeczności wysokiej jakości wyroby z gęsiny.
EDYTA PŁAZAK-KOWAL
Dział Technologii Produkcji Rolniczej i Doświadczalnictwa
Fot. EDYTA PŁAZAK-KOWAL, RAFAŁ PRZYBYŁA
Chcesz zostać Partnerem KSOW – zarejestruj się na stronie ksow.pl